Ηχογράφηση με το θείο μου Σωκράτη Λέντζιο και τη μητέρα μου Μαρία Λέντζιου Σίββα (Δρυμός, 29 Σεπτέμβρη 2022). Ihuγrafisi̯ cu lali Socrati Lendzio şi cu dada Maria Lendziou Sivva (Drimila, la 29 di Γismintsiunu̯ 2022). Ο θείος μου μιλάει για την πολυμελή οικογένεια Λέντζιου στο Δρυμό («iaramu̯ optu…optu inşi… taifă mare…» = ήμασταν οχτώ… οχτώ άτομα… οικογένεια μεγάλη) και στη συνέχεια αναφέρεται στη χρήση της Βλάχικης γλώσσας στο σπίτι, όπως έχει αναφερθεί και η μητέρα μου σε άλλη ηχογράφηση. Τώρα δεν έχουν πια με ποιούς να τα μιλήσουν τα Βλάχικα («Nu avemu̯ cu care si zburîmu̯…») αλλά από πολύ μικρά στο σπίτι μιλούσαν ως μητρική γλώσσα τα Βλάχικα, κι αυτό χάρη και στην επιμονή της γιαγιάς τους, Μαρία Στάμου Λέντζιου, η οποία έλεγε στη νύφη της Πολυξένη Γεροκώστα Λέντζιου: «A ftşiorlui̯ şi a featiloru̯ n casă va ĺi̯ zbură(s)tsî̯ pă Armîneaşca, pă anoasta limbă…» (= Στο αγόρι και στα κορίτσια στο σπίτι θα τους μιλάτε στα Βλάχικα, στη δικιά μας γλώσσα…), μιας και τα Ελληνικά θα τα μαθαίνανε σίγουρα έξω παίζοντας με τα παιδιά, αλλά και στο σχολείο (că ftşiorĺi, nafuară, … , şi la scuala tsi s’ ducu̯, aclo va ĺi̯ nveatsă Grătseştili = επειδή τα παιδιά, έξω,… , και στο σχολείο που πάνε, εκεί θα τα μάθουν τα Ελληνικά). Πράγματι, τα παιδιά της οικογένειας Λέντζιου τα πήγανε πολύ καλά στο σχολείο στα Ελληνικά («Ama şi pă Grătseaşcă limba, ĺi̯ tricumu̯ tutsî̯ Gretsĺi di(?) hoara…» = Αλλά και στην ελληνική γλώσσα, τους περάσαμε όλους τους Γραικούς στο χωριό). Τα Βλάχικα ωφέλησαν πολύ το θείο μου στις σπουδές του, καθώς και στην εκμάθηση άλλων ξενων γλωσσών. Βέβαια, κάποιοι τους βλέπανε σαν ρουμανόφωνους, μιας και δεν ξέρανε τί είναι η Βλάχικη γλώσσα. «Me cătiγurisiră niscîndzî, că hitsî̯ Rοmîńi̯, di aclo… λάθος… όχι… iaramu̯ Armîńi̯, nu fumu̯ Rοmîńi̯, şi nu fumu̯ sotsi̯ cu Rοmîńi̯ĺi…» (= Με κακολόγησαν μερικοί, οτι είστε Ρουμάνοι, από ‘κει…λάθος… όχι… είμασταν Βλάχοι, δεν ήμασταν Ρουμάνοι, και δεν είμασταν φίλοι με τους Ρουμάνους…). Η άποψη αυτή πολλών Γραικών επηρεάστηκε και από το ότι πολλοί Βλάχοι ουσιαστικά αναγκαστήκανε να φύγουνε για τη Ρουμανία όταν χάσανε τα βοσκοτόπια τους, το ζωτικό τους χώρο, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης. Στη Ρουμανία τους υποσχέθηκαν πολλά βοσκοτόπια για τα πρόβατα τους. «S’ dusiră multsî̯ Armîńi̯ to Rοmănii. Ma s’ dusiră cîndu vini cătastrofii...» (Πήγανε πολλοί Βλάχοι στη Ρουμανία. Αλλά πήγανε όταν ήρθε η καταστροφή…). Στη συνέχεια υπάρχει μια συζήτηση για το σχολείο και την εκπαίδευση, την προσοχή στο δάσκαλο, και πώς αυτό τους βοήθησε πολύ στις σπουδές τους. «Noi, ureacĺa şi ocĺulu̯ ĺi aveamu̯ la δascalo…» ( = Εμείς, το αυτί και το μάτι τα είχαμε (πάνω) στο δάσκαλο…). Χρήσιμα ρήματα: nvetsu̯ = μαθαίνω (nvitsai = έμαθα), acatsu̯ = πιάνω, ξεκινώ (acătsai̯ = έπιασα, ξεκίνησα). (Σημείωση: Eπειδή δεν χρησιμοποιήθηκε εξωτερικό μικρόφωνο, τα σημεία όπου υπάρχει διάλογος ή παρέμβαση άλλου ομιλητή δεν είναι καλά ηχογραφημένα. Παρόλη την κακή ποιότητα στον ήχο, προτίμησα να μήν αφαιρέσω αυτά τα σημεία αλλά να τα αφήσω όπως είναι. Επίσης, στο 4.35 η ηχογράφηση διεκόπη. Όταν ξεκινήσαμε πάλι, ο θείος μου μίλησε για λίγο στα Ελληνικά για να συνδέσει τα λεγόμενα του).
Τα Βλάχικα των Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου 